آب مروارید (کاتاراکت) یکی از شایع‌ترین بیماریهای چشمی است که باعث کاهش شفافیت عدسی چشم می‌شود. این بیماری معمولا در سنین بالا بیشتر دیده می‌شود، ولی ممکن است در افراد جوان‌تر نیز به دلایل مختلفی بروز کند. این بیماری معمولا باعث تاری دید، کاهش حساسیت به نور، و تغییرات در کیفیت دید می‌شود که می‌تواند بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد. در این مقاله به بررسی علل، علائم، درمان‌ها و روش‌های پیشگیری از این بیماری پرداخته می‌شود (اگر به این موارد علاقه دارید، می توانید مقاله بیماریهای میانسالی را مطالعه کنید).
فهرست مطالب
تعریف آب مروارید
آب مروارید یا کاتاراکت به حالتی اطلاق می‌شود که در آن عدسی چشم که به طور طبیعی شفاف است، کدر می‌شود. عدسی چشم مسئول تمرکز نور بر روی شبکیه است و زمانی که این عدسی کدر می‌شود، نور نمی‌تواند به درستی وارد چشم شود و بنابراین تصویر به وضوح دیده نمی‌شود. این کدورت معمولاً به تدریج و به صورت پیشرفته رخ می‌دهد.
علل و عوامل خطر آب مروارید
آب مروارید معمولا با افزایش سن رخ می‌دهد، اما عوامل مختلفی می‌توانند به بروز این بیماری کمک کنند:
- افزایش سن: سن بالا یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای ابتلا به این بیماری است. با افزایش سن، عدسی چشم به تدریج کدر می‌شود که این روند به طور طبیعی در بسیاری از افراد در سنین بالای 60 سال رخ می‌دهد.
- سابقه خانوادگی: اگر در خانواده فرد سابقه ابتلا به این بیماری وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد. عوامل ژنتیکی می‌توانند در بروز این بیماری نقش مهمی ایفا کنند.
- بیماریهای دیگر: بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون بالا، و بیماریهای قلبی می‌توانند احتمال ابتلا به آب مروارید را افزایش دهند. در افراد مبتلا به دیابت، قند خون بالا می‌تواند به افزایش سرعت روند کدر شدن عدسی چشم کمک کند.
- استفاده از داروهای خاص: مصرف طولانی‌مدت داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها می‌تواند به بروز آب مروارید کمک کند. این داروها به ویژه در درمان بیماریهای التهابی و برخی بیماریهای خودایمنی به کار می‌روند.
- قرار گرفتن در معرض نور ماورا بنفش (UV): قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید و اشعه ماوراء بنفش (UV) می‌تواند به کدر شدن عدسی چشم و بروز این بیماری کمک کند. استفاده از عینک‌های آفتابی مناسب می‌تواند به محافظت از چشم‌ها در برابر این اشعه‌ها کمک کند.
- آسیب‌های چشم: آسیب‌های مستقیم به چشم می‌توانند باعث ایجاد آب مروارید شوند. همچنین، جراحی‌های قبلی چشم نیز ممکن است با خطر بروز این بیماری همراه باشند.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن یکی از عواملی است که می‌تواند خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش دهد. ترکیبات شیمیایی موجود در دود سیگار می‌توانند به سلول‌های عدسی چشم آسیب بزنند و روند کدر شدن آن را تسریع کنند.
- الکل: مصرف زیاد الکل نیز ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. به نظر می‌رسد که مصرف بیش از حد الکل باعث ایجاد آسیب‌های اکسیداتیو در عدسی چشم می‌شود که می‌تواند به کدر شدن آن منجر شود.
علائم آب مروارید
آب مروارید معمولا به طور تدریجی بروز می‌کند و علائم آن ممکن است در ابتدا بسیار خفیف باشند. برخی از علائم رایج این بیماری را در ادامه مطرح می کنیم.
| علائم آب مروارید | |
| تاری دید | حساسیت به نور |
| دید دوتایی | تغییرات در رنگ ها |
| مشکل در رانندگی | تغییر نمره چشم |
تاری دید
یکی از اولین و شایع‌ترین علائم این بیماری تاری دید است. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است متوجه شوند که تصاویر برایشان محو یا تار به نظر می‌رسند. این تاری دید به مرور زمان تشدید می‌شود.
حساسیت به نور
افراد مبتلا به آب مروارید معمولا حساسیت بیشتری به نور پیدا می‌کنند. نور شدید، به ویژه نور خورشید یا چراغ‌های خودرو در شب، ممکن است باعث اذیت شدن چشم‌ها شود.
دید دوتایی (دوگانه)
یکی از علائم این بیماری در برخی افراد دید دوتایی است. این به این معنی است که فرد ممکن است یک تصویر را به صورت دوگانه ببیند. این حالت معمولاً در زمانی که فرد به نور یا اشیاء روشن نگاه می‌کند، بیشتر مشاهده می‌شود.
تغییرات در رنگ‌ها
افراد مبتلا به این بیماری ممکن است متوجه تغییراتی در رنگ‌ها شوند. به عنوان مثال، رنگ‌ها ممکن است کدر شوند یا فرد نتواند رنگ‌ها را همانند قبل تشخیص دهد.
مشکل در رانندگی شبانه
افراد مبتلا به این بیماری ممکن است هنگام رانندگی در شب مشکلاتی را تجربه کنند. انعکاس نور از چراغ‌های خودروها ممکن است باعث ایجاد هاله و اختلال در دید شبانه شود.
تغییر در عینک یا لنزهای چشم
افرادی که به آب مروارید مبتلا هستند ممکن است متوجه شوند که نیاز به تغییر مداوم در عینک یا لنزهای چشم دارند، زیرا دید آن‌ها به طور پیوسته کاهش می‌یابد.
تشخیص آب مروارید
تشخیص آب مروارید معمولا از طریق معاینات چشم‌پزشکی انجام می‌شود. پزشک از روش‌های مختلف برای ارزیابی سلامت چشم و تشخیص این بیماری استفاده می‌کند، که در ادامه مطرح می شوند.
معاینه بالینی
در این معاینه، پزشک چشم با استفاده از ابزارهای خاص مانند افتالموسکوپ (دستگاه بررسی شبکیه) و تِنومتر (ابزار اندازه‌گیری فشار چشم) به بررسی وضعیت چشم و عدسی می‌پردازد.
آزمایش دید
آزمایش‌های مختلفی برای ارزیابی میزان آسیب به بینایی فرد انجام می‌شود. این آزمایش‌ها ممکن است شامل آزمون میدان دید و آزمون تشخیص دقت بینایی باشد.
اسکن چشم
در برخی موارد، پزشک ممکن است از روش‌های تصویربرداری مانند اسکن (توموگرافی کواکسیال لایه‌ای) استفاده کند تا تغییرات در عدسی چشم را ارزیابی کند.
درمان آب مروارید
در مراحل اولیه، درمان آب مروارید معمولاً شامل تغییر در عینک یا استفاده از لنزهای اصلاحی برای بهبود دید است. اما هنگامی که بیماری پیشرفت کند و به شدت بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد، جراحی این بیماری بهترین گزینه درمانی خواهد بود. در ادامه، روش‌های درمانی رایج این بیماری آورده شده است.
استفاده از عینک و لنزهای اصلاحی
در مراحل اولیه آب مروارید، افراد ممکن است با استفاده از عینک‌های جدید و یا لنزهای تماسی خاص قادر به بهبود دید خود باشند. این روش می‌تواند به مدت معینی از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
جراحی آب مروارید
در صورتی که این بیماری باعث کاهش شدید بینایی شود، جراحی بهترین گزینه است. در این جراحی، عدسی کدر شده برداشته شده و به جای آن عدسی مصنوعی قرار داده می‌شود. این جراحی معمولا تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و فرد بعد از چند روز بهبود می‌یابد.
جراحی لیزری
در برخی موارد، از روش‌های جراحی لیزری برای اصلاح این بیماری استفاده می‌شود. لیزر می‌تواند به برداشتن کدورت‌های عدسی کمک کند.
پیشگیری از آب مروارید
اگرچه این بیماری را نمی‌توان به طور کامل پیشگیری کرد، اما می‌توان با رعایت برخی نکات از بروز آن جلوگیری کرده یا سرعت پیشرفت آن را کاهش داد.
- استفاده از عینک آفتابی: برای محافظت از چشم‌ها در برابر آسیب‌های نور ماوراء بنفش، استفاده از عینک‌های آفتابی با فیلتر UV ضروری است.
- سیگار نکشیدن: سیگار کشیدن خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد، بنابراین ترک سیگار می‌تواند به حفظ سلامت چشم کمک کند.
- تغذیه سالم: رژیم غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها مانند ویتامین C و E می‌تواند به سلامت چشم‌ها کمک کند. مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه برای محافظت از چشم‌ها مفید است.
- کنترل بیماریهای مزمن: کنترل بیماری‌هایی مانند دیابت و فشار خون بالا می‌تواند به جلوگیری از بروز آب مروارید کمک کند.
سخن پایانی
آب مروارید یک بیماری شایع چشمی است که در صورت عدم درمان می‌تواند به کاهش شدید بینایی منجر شود. اگرچه سن بالا یکی از عوامل اصلی این بیماری است، عوامل دیگری همچون بیماریهای مزمن، استفاده از داروهای خاص و حتی آسیب‌های چشمی می‌توانند به بروز آن کمک کنند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب از جمله جراحی می‌تواند کیفیت زندگی افراد مبتلا را به طور چشمگیری بهبود دهد. همچنین، پیشگیری از طریق رعایت نکات بهداشتی و داشتن سبک زندگی سالم می‌تواند خطر بروز این بیماری را کاهش دهد.